Η σκούπα και το σύστημα / David Foster Wallace
Η Σκούπα και το σύστημα, του David Foster Wallace, ένα βιβλίο που περίμενα με μεγάλη ανυπομονησία να κυκλοφορήσει στα ελληνικά· μια ιδιόμορφη φάρσα για την αμερικανική κοινωνία της δεκαετίας του 90, τοποθετημένη σε ένα πολυμορφικό ψηφιδωτό ανθρώπινων συμπεριφορών.
Το μυθιστόρημα που γράφτηκε μόλις στα 23 χρόνια του, προσέφερε στο αναγνωστικό κοινό, μια πρωτότυπη λογοτεχνική φόρμα, απομακρυσμένη από το ρεαλισμό που επικρατούσε μέχρι τότε. Κείμενα με καταρρακτώδη μυθιστορηματική ανάπτυξη, εσωτερικούς μονολόγους και πολλές διαφορετικές οπτικές γωνίες ταυτόχρονα, ήταν κάποια από τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης γραφής του.
Τα πολλά και διαφορετικά κεφάλαιά του εξ΄αιτίας της πληθώρας των χαρακτήρων, του τόπου, του χρόνου και της διαρκούς εναλλαγής τους ενώ ενθουσιάζουν, μπορεί και να κουράσουν κάποιους αναγνώστες. Όμως, πέρα από αυτά η εξερεύνηση κάθε μικρής ιστορίας του μας ενεργοποιεί ως αναγνώστες. Και έτσι σύντομα το βιβλίο αποκτά δεύτερη έννοια, κάτι σαν λογοτεχνική εκγύμναση. Στις 576 σελίδες του, μας δοκιμάζει σε κάθε είδους λογοτεχνική φόρμα, είδη αφηγητή, περιγραφής αλλά και δόμησης του λόγου, μια πλούσια τοιχογραφία με κωμικοτραγικό και ταυτόχρονα γκροτέσκο χαρακτήρα.
Η Λινόρ βασική ηρωίδα του βιβλίου, εργάζεται ως τηλεφωνήτρια στον εκδοτικό οίκο Φρίκουεντ και Βίγκορους, ενώ βρίσκεται συνέχεια κάτω από τη σκιά όλων: όλοι έχουν τον πρώτο λόγο για ό,τι κάνει. Η θυελλώδης ερωτική σχέση της με το αφεντικό της Ρικ Βίγκορους αρχίζει να γίνεται στάσιμη. Ο παπαγάλος της Βλαντ ο Παλουκωτής μετατρέπεται σε ραδιοφωνική διασημότητα με δική του εκπομπή (δεν επαναλαμβάνει απλώς λέξεις, αλλά πραγματοποιεί ομιλίες για το κοινό!). Όσο όμως το ρομάντζο του Ρικ Βίγκορους και της Λινόρ φθίνει, αυτός θα της αφηγείται πολλές διαφορετικές ιστορίες, που ίσως να είναι ο λόγος της φθίνουσας αυτής σχέσης. Ταυτόχρονα η Λινόρ προσπαθεί να αντιμετωπίσει την καθημερινότητα της, την οποία και αγνοεί συνεχώς, αλλά και να βρει ίχνη της προγιαγιάς της (Λινόρ και αυτή) καθώς και άλλων 25 ηλικιωμένων που έχουν εξαφανιστεί από τον οίκο ευγηρίας που ζούσαν…
Ο αναγνώστης θα έρθει αντιμέτωπος με διάφορες καταστάσεις σχεδόν παράλογες που αφορούν στην αγάπη, στις διαπροσωπικές σχέσεις στη δουλειά, στη φιλοσοφία, στη γραφή, στη φήμη, στην τηλεόραση, στη ζήλια, στα φάρμακα, στη θρησκεία, ακόμη και στην ψυχανάλυση.
Ο ταραγμένος ψυχαναλυτής της Λινόρ, ένα πρόβλημα με τις τηλεφωνικές γραμμές της εταιρείας για το οποίο φαίνεται να μην υπάρχει λύση, ο ισχυρός και απόμακρος πατέρας της που θέλει να την ελέγχει, τα όμορφα κορίτσια με άσχημα πόδια και ένας παν-χοντρος άντρας που θέλει να γίνει ο πιο παχύς άνθρωπος του κόσμου (μας θέτει το δίλημμα της αγάπης και της υπέρμετρης μοναξιάς που καλύπτεται από το φαγητό), μας συνθέτουν ένα ασυνήθιστα ελκυστικό σύμπαν όπου η γλώσσα διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο, επινοώντας ιστορίες και αμφισβητώντας τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας.
Για τον Foster Wallace, η γλώσσα δεν είναι αθώα. Οι λέξεις, ενώνονται και δημιουργούν ένα διήγημα, και κάθε τέτοιο μετατρέπεται αυτόματα σε ένα είδους σύστημα που ελέγχει ό,τι το περιβάλλει. Στο σύστημα που δημιουργεί το ίδιο το βιβλίο, η κοινωνική κατασκευή της πραγματικότητας πάντα περιλαμβάνει μια σκούπα και η λογοτεχνία δημιουργείται από την επιθυμία της υπέρμετρης σπατάλης.
Αναρωτιέται ο Wallace για το γνωστό κινούμενο σχέδιο με το κογιότ:
«Γιατί το κογιότ δεν παίρνει τα χρήματα που δαπανά για μεταμφιέσεις σε πουλί και για καταπέλτες και για ραδιενεργές στρογυλλές μπουκιές πτηνοτροφής και πυραύλους για να πάει απλούστατα να περιδρομιάσει σε ένα κινέζικο εστιατόριο;»
Είναι ξεκάθαρο ότι αν το κογιότ δεν λειτουργούσε έτσι, δεν θα υπήρχε και λογοτεχνία, και ο Wallace ακολούθησε τα βήματά του κογιότ μέχρι το τέλος.
Εσείς μπορείτε να απαντήσετε;
Ποιο είναι το βασικό, το πιο θεμελιώδες μέρος μιας σκούπας; Οι ίνες ή το σκουπόξυλο;
Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κριτική σε μετάφραση του Γιώργου-‘Ικαρου Μπαμπασάκη.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου